‘Klopt da wel?’ helpt jongeren kritisch omgaan met fake news

Scroll een minuut door je feed en je ziet het passeren: spectaculaire headlines, complottheorieën, deepfakes en sappige roddels. Maar… wat klopt er écht? Jongeren worden dagelijks overspoeld door memes, meningen en (mis)informatie. Maar ze missen vaak de tools om die kritisch te filteren. Met deze campagne zetten geen rode stift onder hun fouten, maar gaven we hen samen met het Agentschap Binnenlands Bestuur een simpele reflex mee: stel altijd de vraag ‘Klopt da wel?’

Onderzoek toont dat bijna de helft van de jongeren zich zorgen maakt over nepnieuws, maar 4 op de 10 checkt zelden de bron. Hoe maak je van factchecking een reflex, zonder dat jongeren afhaken of het gevoel krijgen dat je hen terechtwijst?

Filmbestand

De klik die ontbreekt

Jongeren kritisch leren denken doe je niet door het met een belerend vingertje op te leggen. Hoe maak je een complex probleem als desinformatie dan wel behapbaar voor jongeren? Ons inzicht: als je hen wil raken, moet je vertrekken vanuit hun leefwereld en humor als ingang gebruiken. We brachten de factcheck-reflex terug tot één simpele vraag: Klopt da wel? Een korte, speelse uitspraak die werkt als een mentale sneltoets die jongeren helpt om even te stoppen met scrollen, na te denken en te checken.

Om jongeren én hun omgeving te bereiken, verspreidden we de boodschap via zoveel mogelijk kanalen waar ze dagelijks mee in aanraking komen, van hun smartphone tot hun schoolmuur.

  • Samenwerking met stakeholders
    Stel je voor... dat wíj per ongeluk fake news zouden verspreiden! Gelukkig konden we rekenen op echte experten. We trapten de campagne af met een stakeholdermeeting, met Klasse, WAT WAT en Mediawijs. Dit was het ideale moment om waardevolle input te verzamelen voor ons campagneplan. Mediawijs en WAT WAT stonden ons tijdens de hele rit bij om teksten, scripts, video's en visuals onder de loep te nemen. Onmisbaar voor een campagne die draait om betrouwbaarheid.
     
  • Vier dynamische video's en afgeleiden
    We plaatsten influencer en ambassadeur Maximiliaan Verheyen in een toiletkotje: dé plek waar je al snel eens je gsm bovenhaalt. En hij ook! In vier video’s scrollt hij erop los en komt hij allerlei opvallende berichten tegen. Wat is waar? Wat is onzin? Met een tikkeltje absurde humor bracht Maxi verschillende thema’s aan het licht. De video's kregen ook audiodescriptie voor maximale toegankelijkheid.
     
  • Statische visuals
    We verspreidden heldere, leuke en herkenbare visuals met tips, gericht op jongeren én hun omgeving (denk aan ouders, onderwijsprofessionals, jeugdwerkers…), via social media en digitale platformen.
     
  • Affichecampagne op scholen
    Offline is niet dood, integendeel! Bovendien wilden we ook de jongeren bereiken met een beperkte toegang tot online platformen. Door affiches met absurde complottheorieën in middelbare en hogescholen op te hangen, creëerden we spontane gesprekken tussen vrienden. In één klap bereikten we ook lesgevers en professionals.
     
  • Persmoment
    We organiseerden een persmoment op school met minister Crevits en ambassadeur Maximiliaan Verheyen. In lijn met de video's namen zij - ja, echt - samen plaats op een schooltoilet. Daar beantwoordden ze samen vragen over de campagne. Een uniek tafereel dat onze (grote) boodschap perfect wist over te brengen.
     
  • Video’s met Hilde Crevits
    We maakten van het persmoment gebruik om extra social video’s op te nemen. Aan de hand van een ludieke quiz genaamd ‘Klopt da wel of klopt da nie?’ testte quizmaster Maximiliaan de kennis van minister Crevits. Op die manier kon de minister op een heel speelse manier het belang van de campagne duiden en vermeden we statische interviews.
     
  • Website
    Voor de website www.kloptdawel.be schreven we teksten met een helder doel voor ogen: jongeren en hun omgeving snel en gemakkelijk toegang geven tot betrouwbare informatie. We willen het warm water niet heruitvinden, dus maakten we een overzichtelijke portaalsite met gebundelde informatie en handige links naar betrouwbare partners zoals Mediawijs, VRT en WAT WAT.

Waarom wij hier trots op zijn?

‘Klopt da wel?’ werd een manier om kritisch denken een plek te geven in de digitale leefwereld van jongeren. Het succes zit in de combinatie van inhoud en verbeelding. Hotel Bonka zorgde voor de brug: we gaven een complex thema een frisse vorm, zetten jongeren centraal en maakten factchecking deel van hun cultuur.